Występowanie
Zamieszkuje większość obszaru Europy i Azji (wąski pas biegnący przez Azję Środkową do Chin, Japonii, Kamczatki), północną Afrykę. Nie spotkamy go na dalekiej Północy. Częściowo wędrowny (przeloty od marca do kwietnia, odloty od października do listopada, a niektóre migracje mają charakter inwazyjny), częściowo osiadły. Koczuje od września do listopada. Wyróżnia się około 20 podgatunków.
W Polsce nieliczny lub średnio liczny ptak lęgowy (podgatunek nominatywny Ae. caudatus caudatus). W niektórych latach pojawia się masowo podczas przelotów. Raniuszki czarnobrewe (z podgatunku Ae. caudatus europaeus) obserwuje się poza sezonem lęgowym w całym kraju, ale zwłaszcza na zachodzie. Na Dolnym Śląsku sporadycznie gniazdują, tam i w innych regionach spotyka się niekiedy również pary mieszane z podgatunkiem nominatywnym. Objęty ochroną gatunkową. W górach raniuszki spotyka się do 1100 m n.p.m. Najczęściej raniuszka widuje się jesienią i zimą na jego terenach lęgowych. Dominuje podgatunek o białe głowie, ale spotyka się formę z szerokimi brwiami sięgającymi do grzbietu. Zimuje w lasach liściastych i mieszanych.
Morfologia
Powabny ptak pod względem zachowania i upierzenia. Zachowaniem przypomina sikorę, ale różni się od niej wyraźnie puszystą sylwetką i długim schodkowatym ogonem. Charakterystyczna sylwetka: kulisty tułów i nieproporcjonalnie długi, czarno-biały ogon. Obie płci ubarwione jednakowo. Wierzch ciała i skrzydła czarne, czarnobrązowe lotki z wąskimi białymi brzegami (lamówkami). Na brązowych bokach ciała winne plamy. Ogon czarny z białymi brzegami (skrajne sterówki są biało zakończone) stanowi długość aż dwóch trzecich ciała. Pióra na barkach oraz kuper blado-czerwone. Brzuch biały z delikatnym różowym nalotem. Głowa czysto biała (u podgatunku Ae. c. caudatus) lub biała z czarną, szeroką pręgą nad okiem (u podgatunku Ae. c. europaeus) łączącą się na karku, szyja biała. Oko z czerwoną obwódką i z czarnobrązową tęczówką. Dziób czarny, malutki, spiczasty, sztywny i stożkowaty. Czarne są również nogi. Młode ciemniejsze, mniej różowe i z krótszym ogonem. Pisklęta są szaro upierzone i nie mają ciemnego grzbietu.
Przynależność do danego podgatunku raniuszka można poznać po ubarwieniu głowy. Północne populacje mają białe pióra na głowie i czysto-biały spód ciała, a południowe czarną brew na okiem. W Europie istnieje dość szeroki pas, gdzie obie formy barwne mogą się krzyżować dając mieszańce o różnie ubarwionej głowie. Natomiast w oparciu o wykształcenie sterówek określa się wiek złapanego osobnika. Młode ptaki w pierwszym roku życia mają środkowe sterówki wyraźnie krótsze. U starszych raniuszków pióra ogonowe są jednakowej długości. Jest dużo mniejszy od wróbla. W locie przypomina pierzastą kulkę z rękojeścią.
Wymiary średnie i masa ciała
długość ciała
ok. 14 cm
rozpiętość skrzydeł
ok. 16-19 cm
ok. 7-10 g
Głos
Odzywają się bardzo cichym, miękkim i metalicznym "sik sik" lub "terr terr". W locie wydaje wysokie "cij". Niewyraźna i piszcząca piosenka raniuszka nie jest jednak zbyt charakterystyczna.
Występowanie
Lasy liściaste i mieszane, bory, młodniki, skraje lasów, zadrzewienia śródpolne, dawniej również parki i ogrody, które obecnie omija. Preferuje siedliska z bujną roślinnością i brzozami - to na nich najczęściej budują swe gniazda. Drzewo to dorastając w pewnym momencie zaczyna rozwidlać bowiem gałęzie w kształt litery "V", u ich nasady najczęściej lokowane jest gniazdo. Nie gnieździ się również w zadrzewieniach śródpolnych. Zimą można spotkać te ptaki w większej ilości wraz z sikorami w pobliżu siedzib ludzkich.
Gniazdowiska raniuszka ciągną się długim pasmem od Portugalii i Irlandii aż po Kamczatkę i Japonię. Na północy sięgają po północną Skandynawię, na południu – po środkowe Chiny. Większość populacji jest osiadła, ale przed najsilniejszymi mrozami przenoszą się bardziej na południe.
Pożywienie
Mały dziobek raniuszka jest zbyt słaby, by ptaki te mogły poradzić sobie z twardym lub zamarzniętym pożywieniem. Dlatego żywią się one wyłącznie owadami (np. mszycami), ich larwami i jajeczkami, pająkami lub innymi małymi bezkręgowcami. Raniuszek swym ostrym dziobem wyjmuje owady z pęknięć w korze lub na rozgałęzieniach drzew. Zbiera je też z powierzchni gałęzi, ich czubków i liści. Porusza się przy tym lekko i zgrabnie. Ptaki te żywią się też nasionami i jagodami, tak miękkimi, że mogą je bez problemu rozłupać. Ich ulubionymi krzewami są trzmielina i wiciokrzew. Po przejrzeniu jednego drzewka falistym lotem przelatują na następne, gdzie kontynuują poszukiwania. Towarzyszy temu piskliwe i skrzypiące wabienie. Raniuszki zaliczano kiedyś do sikorek, ale w odróżnieniu od nich nigdy nie zbierają pożywienia z ziemi. Prawdą jest jednak, że ci akrobaci potrafią, tak jak i sikory, zawisnąć na gałęzi głową w dół. Często trzymają się tylko jedną nogą, a drugą przytrzymują jedzenie. Zimą, z nastaniem silnych mrozów, raniuszki głodują, zwłaszcza kiedy gałązki okryte są pancerzem lodu.
Tryb życia i zachowanie
Tylko wyjątkowo można spotkać raniuszka samego. Najczęściej ptaki te łączą się w rodzinne stadka. Na początku pory lęgowej liczą one najwyżej pięć ptaków, a później, jesienią i w zimie, koczujące stada rozrastają się do 20 lub więcej osobników. Zimowe stada tworzy kilka rodzin. Razem przeszukują drzewa ze zręcznością myszy. Potrafią dostrzec nawet dobrze poukrywane owadzie jaja, poczwarki czy larwy. Wiosną raniuszki bronią swych gniazdowisk. Poza porą lęgową stada strzegą źródła pożywienia i miejsca noclegów przed innymi ptakami. W zimie wszystkie raniuszki przemieszczają się w poszukiwaniu pożywienia, nie są to jednak ptaki wędrowne i przez wiele lat przebywają w tym samym regionie. Do ich stad przyłączają się z reguły liczne sikorki, pełzacze i mysikróliki. Łączenie się w duże stada, w których wszystkie ptaki współpracują, zwiększa szanse przeżycia raniuszków. Nocują, siadając obok siebie na gałęzi z nastroszonymi piórkami, tak aby ich małe ciała w miarę możliwości nie traciły ciepła. Później, wiosną, każda para nocuje w swym ciepłym gnieździe. W okresie lęgowym raniuszki są skryte i starają nie rzucać się w oczy. Ptaki te słabo latają, choć są ruchliwe i zwinnie skaczą po gałęziach.
Rozród
Gdy zimą pogoda zaczyna być łagodniejsza, już w lutym duże stada raniuszków zaczynają rozpadać się na mniejsze grupki samic i samców. Pod koniec marca większość par ma już własne terytorium na gniazdo. Znajdują się one na tym samym terenie, gdzie stadko przebywało zimą i szukało pokarmu. W każdym stadzie gniazduje jednak tylko para przywódców, pozostałym samcom i samicom przypada rola pomocników, pomagających gniazdującej parze karmić potomstwo. Pomocnicy ci najczęściej są krewnymi przywódcy. Tworzone pary są monogamiczne.
Gniazdo
Każda para przez prawie trzy tygodnie zbiera materiał i buduje skomplikowane, jajowate, wiszące dość duże gniazdo z bocznym wejściem od góry. W tym okresie partnerzy ani na chwilę nie rozłączają się od siebie. Raniuszki zaczynają jego budowę od dna, potem wznoszą ściany. Materiałem budowlanym tej zamkniętej konstrukcji jest mech łączony pajęczyną, włóknami roślinnymi (np. cienkimi źdźbłami traw) oraz puch z przekwitłych topoli. Ptaki dodają kolejne warstwy, a na końcu formują mały, owalny otwór wlotowy. Zewnętrzną ścianę gniazda maskują porostami, kokonami, strzępami pajęczyn i mchami, które znajdują się w pobliżu, wnętrze wyściełają grubą warstwą piórek. Kulisty lub owalny kształt gniazda różni go od lęgowisk sikor.
Są położone blisko pnia na rozwidleniach gałęzi krzaku lub drzewa liściastego na różnej wysokości (czasem też na jałowcu, świerku, częściej wyżej położone) dość daleko od siebie, więc nie tworzą kolonii. Mają kształt misternie uwitej wydłużonej pionowo kuli ze skośnie położonym otworem. Budowa gniazda najpierw wykonywana jest przez jednego z partnerów, który wykorzystuje tylko przyniesiony przez siebie budulec w dziobie. Drugi czeka w tym czasie aż pierwszy dokończy swoją część, a następnie kontynuuje budowę. Ukrycie gniazda jest tak dobre, że często można go zlokalizować tylko w trakcie przylotu rodziców z pokarmem.
Jaja
Sezon lęgowy trwa od kwietnia do maja. Ptak wyprowadza 1-2 lęgi w ciągu roku. Samica raniuszka znosi od 7 do 10 rdzawo drobno nakrapianych białych lub żółtawych jaj, ale często zostają one zniszczone przez inne zwierzęta. Niebezpieczeństwo jest największe szczególnie na początku pory lęgowej, kiedy gniazdo nie jest jeszcze dobrze zakryte liśćmi.
Czasem w gnieździe raniuszka można znaleźć nawet 20 jaj. Oznacza to jednak, że zostały zniesione przez dwie samice.
Wysiadywanie
Jaja wysiadywane są przez 12-13 dni tylko przez samicę. W tym czasie samiec ją dokarmia. Potomstwem, gniazdownikami, rodzice opiekują się wspólnie je karmiąc. Pisklęta opuszczają gniazdo po 15-20 dniach. Potem przebywają w pobliżu miejsca wyklucia w małych stadkach.
Ochrona
Na terenie Polski gatunek ten jest objęty ścisłą ochroną gatunkową.
Raniuszek to symbol Ogólnopolskiego Towarzystwa Ochrony Ptaków. Jego logo zaprojektował Jerzy Desselberger, a po raz pierwszy zaprezentował go na łamach kwartalnika „Ptaki" w 1993 roku. Od tego momentu ptak znalazł się w herbie organizacji.
Cytat:
"tekst na licencji
GNU Free Documentation License pierwowzór pochodzi ze strony
Wikipedia
Ostatnio zmieniony przez amadyna1471 2011-01-27, 00:28, w całości zmieniany 2 razy
Chcesz wiedzieć jak zarobić? Chcesz być jednym z nielicznych Milionerów?
Chcesz osiągać sukcesy w szkole, pracy, w życiu prywatnym?
TAK? W takim razie to coś dla Ciebie:Złote Myśli - Twoja droga do Sukcesu!
Pomógł: 28 razy Wiek: 35 Dołączył: 07 Paź 2008 czyli 5699 dni temu Posty: 1140 Podziękowania: 89/27 Skąd: woj.świetokrzyskie
Wysłany: 2011-01-27, 08:32
Widuje te ptaki od jeseni do wiosny zwłaszcza na skrajach lasu przelatują się małymi grupkami stale ćwierkotając czasami też przylatują na moje podwórko,ale zauważyłem,że zawsze gdy się pojawią zaczynają je prześladować bogatki
Pomógł: 108 razy Wiek: 50 Dołączył: 12 Sty 2008 czyli 5968 dni temu Posty: 12152 Podziękowania: 366/1351 Skąd: Nowa Wieś Lęborska
Wysłany: 2011-01-27, 16:50
U nas się mnoża, sporo ich bywa. W pasie nadmorskim często można je spotkach jak wiją gniazda i latają jak szalone.
Zauważyłem, że u nas wybierają często też sosny i na nich robią gniazda
_________________ Jacek "wanted" Zaborowski
Mój kanał na Youtube https://www.youtube.com/c...08GuU-Yw/videos
_________________________________________
"Są dwie wspaniałe drużyny w Liverpoolu: Liverpool i rezerwy Liverpoolu." (Bill Shankly)
You`ll never walk alone.
Pomogła: 21 razy Wiek: 29 Dołączyła: 27 Maj 2009 czyli 5467 dni temu Posty: 320 Podziękowania: 28/35 Skąd: Poznań
Wysłany: 2011-03-03, 18:36
Masakra.. Ludzie nie mają już czego hodować, to łapią ptaki chronione.. Tak, zupełnie mi się to nie podoba..
Miejsce raniuszka jest na wolności, nie w klatce.
Pomógł: 2 razy Wiek: 30 Dołączył: 15 Maj 2009 czyli 5479 dni temu Posty: 400 Podziękowania: 7/2 Skąd: Mazowsze
Wysłany: 2011-03-04, 18:53
Warto zwrócić uwagę na to, że na zdjęciach w pierwszym poście są Raniuszki z podgatunku Aegithalos caudatus europeaus, który rzadko jest spotykany w Polsce. Różni się tym czarnym paskiem nad okiem. (Właściwie na pierwszym zdjęciu to jest jeszcze jakiś inny podgatunek).
amadyna1471, te zdjęcia Raniuszków z hodowli są twojego autorstwa?
_________________
Ostatnio zmieniony przez wanted 2011-03-04, 20:56, w całości zmieniany 3 razy
Pomógł: 2 razy Wiek: 30 Dołączył: 15 Maj 2009 czyli 5479 dni temu Posty: 400 Podziękowania: 7/2 Skąd: Mazowsze
Wysłany: 2011-03-08, 16:00
Wowo, ja jeszcze nie miałem przyjemności spotkać tego podgatunku, chociaż raniuszków sporo widziałem.
Miałem kilka zdjęć przedstawiających te ptaki podczas budowy gniazda, ale niestety przepadły.
Pomógł: 21 razy Wiek: 32 Dołączył: 25 Lut 2008 czyli 5924 dni temu Posty: 720 Podziękowania: 67/24 Skąd: Trzebinia
Wysłany: 2011-03-08, 17:04
U mnie, na południu Polski, latają nominatywne, ale są to rzadkie ptaki. Widziałem je może ze 3-4 razy w życiu + raz europeanusy we Wrocławiu. Mnie jednak bardziej podobają się caudatus caudatus.
_________________ Pozdrawiam i życzę sukcesów w hodowli!
Nie możesz pisać nowych tematów Nie możesz odpowiadać w tematach Nie możesz zmieniać swoich postów Nie możesz usuwać swoich postów Nie możesz głosować w ankietach Nie możesz załączać plików na tym forum Nie możesz ściągać załączników na tym forum